معرفی سیستم روشنایی خطی
سیستم روشنایی خطی یکی از محبوب ترین و پرکاربردترین محصولان روشنایی در معماری و نورپردازی مدرن است. تنوع بالای مدل ها، نحوه نصب، میزان نور و کیفیت نور باعث شده است که در فضاهای مسکونی، اداری و تجاری اهمیت پیدا کنند.
در سیستم روشنایی خطی، قابلیت انتخاب تمامی اجزای چراغ و همچنین، رنگ نور، میزان روشنایی و نحوه اجرا بر اساس عناصر به کار رفته در معماری و طراحی داخلی فضا وجود دارد. به این ترتیب می توان نور خطی با کیفیتی را در اشکال مختلف از جمله خطوط پیوسته، مستطیل و یا هر شکل هندسی دیگر داشت.
این ویژگی مورد پسند معماران و طراحان داخلی است چرا که علاوه بر نورپردازی مناسب زیبایی بصری فضا را نیز دو چندان می کنند.
تاریخچه
پس از ساخت منابع نوری LED و استفاده گسترده از این فناوری، این صنعت نیز سرعت قابل توجهی پیدا کرد. از سال 2010، پیشرفت تکنولوژی LED انقلابی در زمینه روشنایی ایجاد کرد. در نهایت با شناسایی و رفع مشکلات مربوط به ال ای دی ها، ریسه های SMD با نور بسیار بیشتر، خیرگی کمتر و در انواع رنگ نور ها، با میزان نور مختلف معرفی شدند.
روشنایی خطی از منابع نوری SMD استفاده می کند. این نوع نورپردازی در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای محبوب شده است، زیرا با کاهش مصرف برق، زیبایی و انعطاف‌پذیری، انتخاب رنگ نور دلخواه و اجرای طرح های متنوع، کیفیت روشنایی را افزایش می‌دهد.
از اولین تولید کنندگان چراغ خطی در دنیا شرکت klus می باشد. این شرکت لهستانی جزو پیشتازان طراحی و تولید این محصول بوده و توانسته دو پارامتر کیفیت و تنوع را در محصولات خود رعایت کند.
معرفی سیستم روشنایی خطی
این سیستم روشنایی در مقایسه با انواع چراغ های روشنایی قدیمی، روشنایی بیشتری تولید می کنند و مصرف برق را نیز به شدت کاهش می دهند. علاوه بر این، سیستم‌های روشنایی خطی را می‌توان برای ایجاد عناصر معماری استفاده کرد که طراحی داخلی را بهبود بخشیده و در عین حال انعطاف‌پذیری بالایی را فراهم می‌کند.
انواع مدل ها
- چراغ توکار
- چراغ روکار
- چراغ آویز
- چراغ دفنی
هر کدام از مدل ها ویژگی خاصی دارند و با توجه به نوع جنس سقف و کاربری فضا انتخاب می شوند.
چراغ خطی توکار برای تمامی فضاهای روشنایی مناسب است. اما قبل از انتخاب این مدل، باید به این نکته توجه داشت که ابعاد و طول آن متناسب با محیط بوده و جزییات اجرا به طور کامل از قبل مشخص باشد.
مدل روکار بیشتر برای فضایی مناسب است که سقف از قبل اجرا شده و امکان تخریب وجود ندارد و یا اینکه از لحاظ معماری انتخای شده است. چراغ خطی آویز نیز می تواند ایده فوق العاده ای برای روشنایی اتاق جلسات و یا استفاده توسط معماران در طراحی روشنایی خود باشد.
چرا یک روشنایی خطی مدولار بهتر از یک چراغ خطی یکپارچه است؟
چراغ های خطی در گذشته بصورت یکپارچه ( COMPACT ) تولید و عرضه می شدند و در صورت بروز مشکل در یکی از بخش ها، کل چراغ میبایست جهت تعمیر یا تعویض قطعه جدا شود. همچنین در طراحی نیز نمی توانستیم از خطوط شکسته و زاویه دار استفاده کنیم.
امروزه به دلیل تفکیک شدن اجزای چراغ و اسمبل شدن محصول نهایی (مدولار بودن)، هم طول عمر چراغ افزایش یافته و هم عیب یابی و تعمیر محصول روشنایی آسان شده و نیاز به این نیست که کل چراغ جدا سازی شود. در نتیجه طول عمر افزایش می یابد و نور بهتری ارائه می دهد.
اجزای تشکیل دهنده چراغ خطی مدولار:
منبع نور:
در این سیستم روشنایی از دو مدل منبع نور استفاده می شود. یکی ماژول یا PCB و دیگری ریسه ال ای دی.
هر دو مدل (ماژول و ریسه) برای استفاده در طیف وسیعی از کاربردهای روشنایی مناسب هستند و سبک و عملکرد خاص خود را برای هر طراحی نورپردازی ارائه می دهند. انتخاب هرکدام از این دو مدل بستگی به شرکت ارائه دهنده دارد. ما در روشنایی مبنا از منبع نور ریسه ال ای دی با برند bridgelux در محصول چراغ خطی استفاده می کنیم.
انواع منبع نور:
1.منبع نور ماژولار (یا PCB )
ماژولار بودن به معنی غیر پیوسته بودن منبع نور است. به این معنی که منبع نور از تکه های PCB با ابعاد مشخص تشکیل شده است. مشکل این مدل این است که چراغ خطی ماژولار در طول های از پیش تعیین شده فروخته می شوند.
2. منبع نور با ریسه اس ام دی
یک منبع نور ایده آل برای روشنایی خطی می تواند ریسه اس ام دی (smd strip) باشد.
ریسه های اس ام دی نوارهای انعطاف پذیر هستند و می توان آنها را با طول های مختلف و پیوسته استفاده کرد. این خاصیت به کاربر اجازه می دهد تا طول خطی مورد نیاز برای طرح خود را به راحتی انتخاب کند و این در حالی است که در روشنایی خطی ماژولار این کار نمی توانست انجام شود.
دیگر ویژگی استفاده از ریسه ال ای دی، ترکیب منابع نوری با یکدیگر برای رسیدن به میزان نور خروجی یا لومن بالاتر است. بدین معنی که برای داشتن شار نوری (شدت نور) بالاتر می توان از کنار هم قراردادن ریسه های ال ای دی در یک پروفیل استفاده کرد. در صورتی که ماژول PCB بخاطر داشتن عرض زیاد این خاصیت را ندارد.
منبع تغذیه یا سوییچینگ (LED driver):
بهترین منبع تغذیه آنهایی هستند که سوسو نمی زنند یا no flicker هستند. وجود پرش نوری یا فلیکر ممکن است باعث سردرد و خستگی در چشم انسان شود و در نتیجه افراد در آن فضای احساس ناراحتی کنند. چراغ های بدون فلیکر به هیچ وجه چشم را خسته نمی کند. همچنین ضریب توان بالا (PF> 95%) و اعوجاج هارمونیک کم (THD<10%) از استانداردهای مرجع در انتخاب منبع تغذیه به ویژه در واحدهای تجاری بزرگ محسوب می شوند.
همچنین مصرف کننده کنندگان باید از عدم وجود اختلال در شبکه برق خود اطمینان حاصل کند. ما در روشنایی مبنا برای چراغ های خطی از سوییچینگ های مین ول (MEANWELL) استفاده می کنیم.
بدنه آلومینیوم (Aluminum body):
منبع نور در روشنایی خطی در داخل بدنه تمام آلومینیومی قرار می گیرند، زیرا مواد آلومینیومی باعث دفع حرارتی بهتر و کنترل دمای آن و در نتیجه افزایش طول عمر چراغ می شود.
پروفیل خطی گروه روشنایی مبنا اکسترود آلومینیوم با روکش آنودایز می باشد. آنودایز بودن پروفیل آلومینیوم باعث افزایش طول عمر بدنه و عدم انتقال جریان برق روی آن در زمان اتصالی است.
آنودایز آلومینیوم چیست؟
آنودایز آلومینیوم فرایندی است که در طی آن یک لایه اکسیدی روی سطح این فلز تشکیل می‌شود و باعث افزایش سختی، مقاومت در برابر خوردگی، بازتابش نوری بیشتر و تغییر برخی از خصوصیات فیزیکی آن می‌گردد.
با این کار یک لایه آلومینیوم اکسید طبیعی و بسیار سخت تشکیل خواهد شد که می‌تواند در برابر خراشیدگی تا حد بسیار زیادی مقاومت کند. آلومینیوم اکسید از لحاظ مقیاس سختی موس، نمره ۹ از ۱۰ را کسب کرده که به معنای رتبه دوم بعد از الماس می‌باشد.
یکی از ویژگی های دیگر آنودایز ایجاد لایه عایق جریان الکتریسته بوده که در صورت وجود اتصالی ولتاژ به بدنه باعث برق گرفتگی و خطرات ناشی از آن نمی شود.
همچنین با آنودایز شدن آلومینیوم، بدلیل صیقلی و شفاف شدن سطح، ضریب شکست نوری در بدنه چراغ کاهش یافته و درصد خیلی بیشتری از نور تولیدی توسط منبع نور به محیط بیرون انتقال داده می شود. در نتیجه آن بازده نوری چراغ افزایش پیدا می کند.
دیفیوزر (Diffuser):
دیفیوزر یک روکش شیری رنگ است که بهترین آنها از جنس PMMA تولید شده و روی بدنه چراغ و جلوی منبع نور قرار می گیرد تا از تابش خیره کننده منبع نور جلوگیری کند و همچنین نور را به طور یکنواخت پخش کند.
دیفیوزر PMMA چیست؟
PMMA (پلی متیل متاکریلات) یک ماده ترموپلاستیک شفاف و سفت و سخت است. به عنوان شیشه اکریلیک، اکریلیک و پلکسی گلاس نیز شناخته می شود. PMMA به دلیل خاصیت انتقال نور بالا به طور گسترده در تولید لنزها، دیفیوزرها و هدایت گر نور در صنعت روشنایی استفاده می شود.
پس از تابش نور از منبع به دیفیوزر، مقداری از نور شکسته، منعکس و پراکنده می شود. جنس دیفیوزر میزان نور عبوری را تعیین می کند و می تواند باعث تلفات بخش بزرگی از نور تولیدی گردد.
هر چه ضریب شکست دیفیوزر بزرگتر باشد، مقدار نوری که از دیفیوزر عبور می‌کند کمتر می‌شود و هر چه ضریب شکست کمتری داشته باشد، نور بیشتری از آن عبور می کند. یک دیفیوزر نامناسب مقاومت زیادی در برابر نور دارد. ورق PMMA می تواند بیش از 92% نور را از خود عبور دهد در صورتی که در ورق پلکسی عددی کمتر از 80% است. از دیگر ویژگی های برجسته دیفیوزر PMMA می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- مقاومت در برابر ضربه
مقاومت ورق PMMA نسبت به PC 30 برابر بیشتر است.
- مقاومت در برابر حرارت و آتش
ورق PMMA تا 70 درجه سانتی گراد مقاوت حرارتی دارد و سپس نرم می شود. همچنین یک ماده مقاوم در برابر شعله کلاس B ابوده که جزو پلاستیک های خود خاموش شونده است که سوزاندن آن آسان نیست.
هنگام خرید چراغ خطی توجه به جنس دیفیوزر بسیار مهم است. اگر دیفیوزر از مواد نامرغوب و بی کیفیت درست شده باشد معمولا بعد از گذشت زمان کوتاهی از نصب یا از بین میرود و یا از حالت معمول خارج شده و منبع نور در معرض دید مستقیم قرار میگیرد.
چراغ های روشنایی خطی را در کجا می توان استفاده کرد؟
می‌توانیم بگوییم که این سیستم روشنایی برای تمامی فضاهای داخلی قابل استفاده می باشد. بدلیل تنوع در مدل های پروفیل، جنس استفاده شده در سقف (یا دیوار) نمی تواند مانع اجرای این سیستم روشنایی باشد. مدرن بودن چراغ ها می تواند به زیبا تر شدن یک فضای قدیمی کمک کند.
دفاتر اداری و شرکت ها
چراغ های روشنایی خطی اغلب در دفاتر جدید و بازسازی شده به دلیل خوبی استفاده می شوند: آنها راحت اجرا می شوند و می توانند روشنایی کافی را در تمام فضای اتاق ها به طور یکنواخت فراهم کنند و به کاربران کمک می کند تا نور کافی در فضای کار داشته باشند.
تمامی مدل های چراغ خطی (توکار، روکار و آویز) قابلیت اجرا در فضاهای اداری را دارند. نوع سازه، جنس سقف، ارتفاع و نوع کاربری از معیار های انتخاب مدل چراغ در این فضاها می باشند.
استانداردها و شاخص های متعددی پیرامون روشنایی به طور کلی برای استفاده در فضاهای عمومی و فضاهای کاری وجود دارد. عدم خیرگی ناشی از نور یکی از شاخص های مهم است، زیرا تابش خیره کننده بیش از حد می تواند باعث خستگی چشم شود و فضایی ناخوشایند برای کار ایجاد کند.
UGR به عنوان معیار تابش خیره کننده با تابش تمام چراغ های قابل مشاهده در اتاق محاسبه می شود. وقتی صحبت از محیط اداری می شود، UGR (شاخص خیرگی) کمتر از 19 قابل قبول در نظر گرفته می شود. نور خطی به دلیل داشتن دیفیوزر بر روی منبع نور، روشنایی را به طور یکنواخت توزیع می کند تا از تابش خیره کننده جلوگیری کند و این مزیت بسیار مهمی است.
فروشگاه و مراکز تجاری
در مراکز تجاری و فروشگاه های بزرگ یکی از بهترین انتخاب ها استفاده از نور خطی با طول مسیر زیاد می باشد. با چراغ های خطی می توان مسیر عبور و نور مورد نیاز آن را در این فضاهای بزرگ مشخص نمود.
در فروشگاه های کوچک مانند بوتیک و کافی شاپ معمولا بر خلاف فضاهای اداری نور یکنواخت ملاک نبوده و می توان نور مورد نیاز را از ترکیب چراغ خطی و چراغ موضعی (SPOT LIGHT) مانند چراغ مگنتی یا ریلی ایجاد کرد.
نکته بسیار مهم در انتخاب چراغ برای کاربری تجاری توجه به شاخص CRI ( یا شاخص نمود رنگ واقعی اجسام) است. این شاخص برای فضای تجاری بخصوص فروشگاه های پوشاک، جواهر و محصولات دکوراتیو از اهمیت بیشتری برخوردار است. چراغ روشنایی با شاخص CRI بزرگتر از 90 به انتخاب و خرید مشتری بسیار کمک کننده است.
فضای مسکونی
با گسترش نور خطی و تولید مدل های جدید، فضاهای مسکونی نیز این قابلیت را دارند که از این سیستم روشنایی استفاده نمایند. معمولا در فضاهای مسکونی از مدل هایی با عرض کم استفاده می گردد. با اضافه شدن DIMMER می توان از این محصولات به طور گسترده تر در فضای مسکونی استفاده کرد.
فضای عمومی (مشاعات ساختمان ها، راهروها، کابین آسانسور و غیره)
در حالی که روشنایی فضاهای عمومی معمولاً کمتر جدی گرفته می شود، ولی برای طراحان و سازندگان خوش سلیقه نمی توان نادیده گرفت. استفاده از فضای عمومی با روشنایی ضعیف یا با تابش خیره کننده می تواند واقعاً ناخوشایند باشد. در این حالت، روشنایی خطی بهترین راه حل را فراهم می کند.
LED ها عمر کارکردی طولانی دارند. متوسط طول عمر لامپ LED SMD موجود در بازار بیش از 20.000 ساعت است که این تقریباً 3 سال استفاده مداوم است. این طول عمر می تواند با استفاده از سیستم خنک کننده آلومینیومی (heat sink ) و استفاده از منابع نوری با کیفیت (ریسه ال ای دی) تا 30.000 ساعت افزایش یابد.
برای کاربرایی هایی مانند بیمارستان‌ها و یا ساختمان‌های آپارتمانی بزرگ که افراد 24 ساعت شبانه‌روز و 7 روز هفته در حال استفاده می باشند، با عمر طولانی ال‌ای‌دی‌ها نیازی به تعویض مکرر چراغ ها ندارند و می‌تواند زمان و هزینه تعمیر و نگهداری را تا حد زیادی کاهش دهد.
این سیستم روشنایی می تواند به تنهایی تمامی نیاز های روشنایی یک فضا را تامین نماید و به همین دلیل چراغ خطی برای هر فضایی با هر کاربری می تواند مناسب باشد. همچنین نور خطی مدولار کنترل پذیر است و قابلیت اتصال به سیستم های هوشمند ساختمان را دارد.
کاربردهای خاص سیستم روشنایی خطی
از آنجا که کاربردهای انواع چراغ خطی بسیار متنوع می باشد ما در اینجا قصد داریم به کاربردهای خاص روشنایی می پردازیم. این مدل های خاص در کنار زیبایی، حس خوشایندی به مخاطب القا می کنند.
داخل کمد
این چراغ دارای عرض بسیار کم در حدود 1/5 تا 2 سانتی متر است و بصورت روکار و توکار قابلیت اجرا دارد. همچنین در این مدل می توان با اضافه کردن سنسور چشمی، در هنگام باز و بسته کردن درب کمد یا کشو نور را کنترل کرد.
قرنیز نوری
مدل خاصی از انواع چراغ خطی موجود است که به عنوان قرنیز نوری استفاده می شود. این منبع نور در زمان خاموش بودن نور اصلی اتاق زیبایی بصری فوق العاده ای ایجاد می کند. نکته مهم در استفاده از این مدل، جانمایی سوئیچینگ (منبع تغذیه) قبل از اجرا می باشد. چون معمولا از قبل برای فضای قرارگیری جایی در نظر گرفته نشده.
روشنایی خطی داخل استخر
چراغ خطی دفنی قابلیت اجرا در داخل آب (استخر) تا عمق حداکثر یک متر را دارد. بدلیل DC بودن چراغ در داخل آب خطری ایجاد نمی کند. منبع نور یا همان ریسه ال ای دی در این مدل دارای درجه حفاظت ip68 (ضد آب) می باشد.
این مدل مقاومت زیادی در برابر خورندگی در فضاهای بیرونی و عوامل محیطی دارد و می توان هم در محیط بیرونی و هم در داخل آب عمق تا یک متر استفاده کرد. قرار گرفتن در معرض آب، نمک و کلر، در طول زمان تغییری در عملکرد چراغ ایجاد نمی کند.
نورپردازی نما
این مدل برای استفاده در نورپردازی نمای ساختمان و یا فضای بیرون تولید شده است. نحوه اجرا بسیار ساده بوده و قابلیت نصب هم بصورت توکار (داخل شکاف سنگ یا…) و هم بصورت روکار (با نصب پروفیل) را دارند.
چراغ های خطی نما دارای درجه حفاظت ضد آب (ip65) و همچنین حفاظت در برابر نور خورشید (uv stop) هستند. چراغ های خطی نما در دو مدل AC و DC عرضه می شوند.
روشنایی پله
بسیاری از طراحان داخلی و معماران تلاش می کنند تا چراغ مناسبی برای تکمیل ایده های طراحی خود پیدا کنند. ما چراغ خطی پله را برای نورپردازی راه پله های داخلی و خارجی ساختمان پیشنهاد می دهیم.
این مدل قابلیت برش برای هم سایز شدن با عرض پله را دارد و همچنین بر روی پروفیل شیارهای مخصوصی جهت جلوگیری از سر خوردن ایجاد شده است. ولتاژ کاری 24 ولت DC بوده و برای جانمایی سوئیچینگ به فضای کوچکی احتیاج دارد. روشنایی پله با سیستم سنسور حرکتی قابل ارائه است. این سنسور بدین گونه عمل می کند که زمان استفاده از پله، چراغ ها روشن می شوند و تا زمان مشخص (قابل تنظیم) روشن می مانند.
زیر کابینتی آشپزخانه
روشنایی خطی زیر کابینتی جایگزین مناسبی برای چراغ های براکتی قدیمی هستند. این مدل از چراغ ها قابلیت نصب بصورت روکار و توکار را دارند و در کنار زیبایی ظاهری فوق العاده، نور بسیار مناسبی را جهت کار در فضای آشپزخانه و روی میز فراهم می کنند.
این مدل نیز قابلیت استفاده از سنسورهای لمسی جهت کنترل نور وجو دارد. این سنسورها جایگزین کلید می شوند و بدون این که دیده شوند با لمس کردن قسمتی از کابینت قابلیت روشن و خاموش کردن دارند.
چراغ کنج
روشن کردن کنج دیوار یا سقف ایده جذابی می تواند باشد. این مدل از چراغ های خطی قابلیت اجرا در کنج بیرونی و داخلی دیوار و کنج سقف به دیوار رادارند و برای فضاهای لوکس مانند کافی شاپ، هتل، باشگاه بدنسازی و… گزینه مناسبی می باشد.
چراغ کرو
این مدل قابلیت خم کردن دارد و برای سقف های گرد یا منحنی مناسب است و دیفیوزر چراغ در زمان خم آسیب نمی بیند. این مدل بصورت روکار نصب می شود و به علت عمق کم فضای زیادی اشغال نمی کند.
با توجه به تنوع گسترده محصولات روشنایی مدرن، متخصصان روشنایی و نورپردازی ما در گروه روشنایی مبنا می توانند در مورد چگونگی ایجاد فضای جذاب و کاربردی و طراحی اصولی روشنایی با استفاده از نرم افزار های تخصصی شما را راهنمایی کنند.
